Luter i Rzym – Piazza Martin Lutero w Rzymie

Początkowo rzymscy luteranie proponowali, aby imieniem Reformatora nazwać schody przy bazylice augustianów Najświętszej Marii Panny Wszystkich Narodów (S. Maria del Popolo), gdzie Luter miał nocować podczas pobytu w Rzymie. Ostatecznie jako lokalizację zatwierdzono plac w Parku Appia na Eskwilinie, jednym z siedmiu wzgórz rzymskich. W bezpośrednim sąsiedztwie przyszłego placu Marcina Lutra znajduje się Koloseum, a pod nim słynne Termy Tytusa i Trajana.

Uroczystość nadania placu imienia Marcina Lutra odbędzie się we wrześniu br. i przewodniczyć jej będzie prof. Ignazio Marino, burmistrz Rzymu, wraz z ks. Jens-Martinem Kruse, proboszczem Parafii ewangelicko-luterańskiej w Rzymie.

Plac Marcina Lutra w Rzymie jest kolejnym dowodem na to, że jako mniejszość wyznaniowa jesteśmy mile widziani w Rzymie. To wydarzenie będzie również ważnym akcentem ekumenicznym – powiedział ks. Kruse.

Jeszcze w tym roku parafia luterańska w Rzymie spodziewa się odwiedzin papieża Franciszka. Luterański Kościół Chrystusowy odwiedzali poprzedni biskupi Rzymu – papież Jan Paweł II i Benedykt XVI.

Ekumeniczną ciekawostką związaną z placem Lutra w Rzymie jest fakt, że wniosek luteranów solidarnie wspierał Kościół Adwentystów Dnia Siódmego we Włoszech.

Miejsce ma również silny wymiar diakonijny. W okolicach przyszłego placu Marcina Lutra w Rzymie gromadzi się wielu bezdomnych uchodźców z Afryki i Syrii. Nocują pod gołym niebem lub w starożytnych ruinach, również matki z dziećmi. Od jakiegoś czasu parafia ewangelicka w Rzymie serwuje w parku śniadania dla bezdomnych i prowadzi rozmowy z władzami miasta na temat rozszerzenia diakonijnej współpracy w tym miejscu.

Luter w Rzymie

Skąd właściwie pomysł, aby w Rzymie, centrum duchowym Kościoła rzymskokatolickiego, nazwać plac imieniem Reformatora, dla którego Rzym był ucieleśnieniem sprzeciwu wobec reformy Kościoła i wolnego zwiastowania Ewangelii?

Mnich Marcin Luter, a właściwie Luder (zmiana pisowni nazwiska nastąpiła dopiero później), odwiedził Rzym ok. roku 1511. Niektórzy historycy spierają się o dokładną datę, ale pewne jest, że do Rzymu wyruszył pieszo w listopadzie 1510 roku i dotarł do Rzymu po około dwóch miesiącach. Była to najdłuższa podróż w życiu Lutra i jedyna poza Niemcy. Luter wybrał się do Rzymu na polecenie władz zakonnych. Reprezentował erfurcki klasztor augustianów w wewnętrznym sporze augustianów, dotyczącym reformy zgromadzenia. Klasztor Lutra należał do silnej grupy reformatorskich klasztorów augustiańskich, które wzorem lombardzkich zgromadzeń, chciały być niezależne od zakonnej centrali w Rzymie. W reformatorsko zorientowanych klasztorach żywy był duch mocnej władzy lokalnej, będący najprawdopodobniej pozostałością po konsekwentnie tłumionych tendencjach koncyliarnych (soborowych) na rzecz władzy centralnej w Rzymie. Spotkanie przedstawicieli augustiańskich klasztorów w Rzymie miało uratować jedność zakonu, co ostatecznie udało się dopiero w Kolonii w maju 1512 roku podczas kapituły, w której uczestniczył również Luter.

Z podróży Lutra do Rzymu nie zachowało się żadne sprawozdanie, a jedynie cząstkowe wspomnienia, wypowiedziane i spisane wiele lat później, kiedy podział zachodniego chrześcijaństwa był już faktem. Stąd też skrajnie negatywne wypowiedzi Lutra o Rzymie można traktować z pewnym dystansem jako teologicznie motywowane oceny post factum, nie mające za wiele wspólnego z bezpośrednimi zdarzeniami z pobytu w Wiecznym Mieście. Oczywiście Luter musiał widzieć nieokiełznany kult i handel relikwiami, sprzedaże odpustów i doświadczał pobożności, jaką żyło późnośredniowieczne chrześcijaństwo, jednak wówczas przyszły reformator sam był żarliwym uczestnikiem tych praktyk.

W drodze do Rzymu Luter odwiedził Mediolan, gdzie – jak z żalem wspominał – nie pozwolono mu odprawić mszy świętej, ponieważ nie znał rytu ambrozjańskiego. W Rzymie Luter mieszkał albo przy wspomnianym już Piazza del Popolo, gdzie do dziś znajduje się augustiański kościół i ołtarz, przy którym Luter miał odprawić mszę, albo w pobliżu Placu Nawona, gdzie znajduje się kuria generalna augustianów. Podczas pobytu w Rzymie Luter z pewnością nie spotkał papieża, Juliusza II, gdyż ten wraz ze swoim dworem uczestniczył akurat w wyprawie wojennej w północnych Włoszech. Z pewnością jednak Luter odwiedził główne kościoły rzymskie, w których starał się odprawiać msze i zdobywać odpusty w intencji swoich dziadków. Wiadomo, że Luter odprawił mszę w bazylice św. Piotra, jednak ze względu na duży napór pielgrzymów nie udało mu się odprawić mszy przy jednym z ołtarzy głównego kościoła Rzymu – katedry św. Jana na Lateranie.