Luter i Rzym – Piazza Martin Lutero w Rzymie
W 2009 roku władze Ewangelicko-Luterańskiego Kościoła we Włoszech złożyły do władz Wiecznego Miasta o nadaniu jednemu z miejsc Rzymu imienia ks. dr. Marcina Lutra, Reformatora Kościoła Zachodniego. Niespełna sześć lat później władze miasta zdecydowały, że jeden z placów nieopodal Koloseum będzie nosił nazwę ‚Plac Marcina Lutra’.
Początkowo rzymscy luteranie proponowali, aby imieniem Reformatora nazwać schody przy bazylice augustianów Najświętszej Marii Panny Wszystkich Narodów (S. Maria del Popolo), gdzie Luter miał nocować podczas pobytu w Rzymie. Ostatecznie jako lokalizację zatwierdzono plac w Parku Appia na Eskwilinie, jednym z siedmiu wzgórz rzymskich. W bezpośrednim sąsiedztwie przyszłego placu Marcina Lutra znajduje się Koloseum, a pod nim słynne Termy Tytusa i Trajana.
Uroczystość nadania placu imienia Marcina Lutra odbędzie się we wrześniu br. i przewodniczyć jej będzie prof. Ignazio Marino, burmistrz Rzymu, wraz z ks. Jens-Martinem Kruse, proboszczem Parafii ewangelicko-luterańskiej w Rzymie.
Plac Marcina Lutra w Rzymie jest kolejnym dowodem na to, że jako mniejszość wyznaniowa jesteśmy mile widziani w Rzymie. To wydarzenie będzie również ważnym akcentem ekumenicznym – powiedział ks. Kruse.
Jeszcze w tym roku parafia luterańska w Rzymie spodziewa się odwiedzin papieża Franciszka. Luterański Kościół Chrystusowy odwiedzali poprzedni biskupi Rzymu – papież Jan Paweł II i Benedykt XVI.
Ekumeniczną ciekawostką związaną z placem Lutra w Rzymie jest fakt, że wniosek luteranów solidarnie wspierał Kościół Adwentystów Dnia Siódmego we Włoszech.
Miejsce ma również silny wymiar diakonijny. W okolicach przyszłego placu Marcina Lutra w Rzymie gromadzi się wielu bezdomnych uchodźców z Afryki i Syrii. Nocują pod gołym niebem lub w starożytnych ruinach, również matki z dziećmi. Od jakiegoś czasu parafia ewangelicka w Rzymie serwuje w parku śniadania dla bezdomnych i prowadzi rozmowy z władzami miasta na temat rozszerzenia diakonijnej współpracy w tym miejscu.
Luter w Rzymie
Skąd właściwie pomysł, aby w Rzymie, centrum duchowym Kościoła rzymskokatolickiego, nazwać plac imieniem Reformatora, dla którego Rzym był ucieleśnieniem sprzeciwu wobec reformy Kościoła i wolnego zwiastowania Ewangelii?
Mnich Marcin Luter, a właściwie Luder (zmiana pisowni nazwiska nastąpiła dopiero później), odwiedził Rzym ok. roku 1511. Niektórzy historycy spierają się o dokładną datę, ale pewne jest, że do Rzymu wyruszył pieszo w listopadzie 1510 roku i dotarł do Rzymu po około dwóch miesiącach. Była to najdłuższa podróż w życiu Lutra i jedyna poza Niemcy. Luter wybrał się do Rzymu na polecenie władz zakonnych. Reprezentował erfurcki klasztor augustianów w wewnętrznym sporze augustianów, dotyczącym reformy zgromadzenia. Klasztor Lutra należał do silnej grupy reformatorskich klasztorów augustiańskich, które wzorem lombardzkich zgromadzeń, chciały być niezależne od zakonnej centrali w Rzymie. W reformatorsko zorientowanych klasztorach żywy był duch mocnej władzy lokalnej, będący najprawdopodobniej pozostałością po konsekwentnie tłumionych tendencjach koncyliarnych (soborowych) na rzecz władzy centralnej w Rzymie. Spotkanie przedstawicieli augustiańskich klasztorów w Rzymie miało uratować jedność zakonu, co ostatecznie udało się dopiero w Kolonii w maju 1512 roku podczas kapituły, w której uczestniczył również Luter.
Z podróży Lutra do Rzymu nie zachowało się żadne sprawozdanie, a jedynie cząstkowe wspomnienia, wypowiedziane i spisane wiele lat później, kiedy podział zachodniego chrześcijaństwa był już faktem. Stąd też skrajnie negatywne wypowiedzi Lutra o Rzymie można traktować z pewnym dystansem jako teologicznie motywowane oceny post factum, nie mające za wiele wspólnego z bezpośrednimi zdarzeniami z pobytu w Wiecznym Mieście. Oczywiście Luter musiał widzieć nieokiełznany kult i handel relikwiami, sprzedaże odpustów i doświadczał pobożności, jaką żyło późnośredniowieczne chrześcijaństwo, jednak wówczas przyszły reformator sam był żarliwym uczestnikiem tych praktyk.
W drodze do Rzymu Luter odwiedził Mediolan, gdzie – jak z żalem wspominał – nie pozwolono mu odprawić mszy świętej, ponieważ nie znał rytu ambrozjańskiego. W Rzymie Luter mieszkał albo przy wspomnianym już Piazza del Popolo, gdzie do dziś znajduje się augustiański kościół i ołtarz, przy którym Luter miał odprawić mszę, albo w pobliżu Placu Nawona, gdzie znajduje się kuria generalna augustianów. Podczas pobytu w Rzymie Luter z pewnością nie spotkał papieża, Juliusza II, gdyż ten wraz ze swoim dworem uczestniczył akurat w wyprawie wojennej w północnych Włoszech. Z pewnością jednak Luter odwiedził główne kościoły rzymskie, w których starał się odprawiać msze i zdobywać odpusty w intencji swoich dziadków. Wiadomo, że Luter odprawił mszę w bazylice św. Piotra, jednak ze względu na duży napór pielgrzymów nie udało mu się odprawić mszy przy jednym z ołtarzy głównego kościoła Rzymu – katedry św. Jana na Lateranie.
