Litanię prowadzi liturg, a chór lub zgromadzony zbór powtarzają aklamację o charakterze błagalnym (np. Zmiłuj się nad nami; Dopomóż nam, Panie Boże; Zachowaj nas, Panie Boże; Wysłuchaj nas, Panie Boże).
W porządkach liturgicznych litania znana jest już od IV wieku głównie we wschodnim chrześcijaństwie. Na Zachodzie litania przyjęła się wiek później. Modlitwy tego typu kierowano do Boga, Marii Panny i świętych. W świadomości wielu litania, bądź pokrewna jej ektenia, jest modlitwą charakterystyczną dla rzymskiego katolicyzmu lub prawosławia. Jest ona wszelako obecna także w Kościele ewangelickim.
Reformator wittenberski ks. dr Marcin Luter bazując na średniowiecznych wzorcach, a konkretnie na Litanii do Wszystkich Świętych z VII w., ułożył w roku 1529 litanię, która weszła do skarbnicy liturgicznego porządku Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. Litania powstała na okoliczność zagrożenia tureckiego, wiszącego nad Europą. Wcześniej litania zniknęła z reformacyjnego nabożeństwa w Wittenberdze, najprawdopodobniej za sprawą rewolucjonisty Bodensteina, którego później Luter wygnał z Wittenbergi. W 1529 Luter ułożył dwie wersje litanii – z nutami i bez nut. Litania została wydrukowana w tzw. Klugsche Gesangbuch (od nazwiska drukarza z Norymbergi działającego w Wittenberdze) i pojawiła się także w śpiewniku wydanym przez Lutra w 1533 r. Litanie zmawiano zazwyczaj podczas nabożeństw tygodniowych, a w niektórych miejscach także w ramach nabożeństwa niedzielnego zaraz po kazaniu.
Litanie zawierały dawniejsze i współczesne agendy i śpiewniki ewangelickie. Zmawiana jest lub śpiewana w Dniu Pokuty i Modlitwy, a od czasu wprowadzenia nabożeństw w ostatnim dniu roku kalendarzowego, podczas nabożeństwa sylwestrowego 31 grudnia. Właśnie wieczorem tego dnia możemy najczęściej przyłączyć się do tej modlitwy, która skierowana do Trójcy Świętej zawiera prośby o zmiłowanie, opiekę i zachowanie od wszelkiego złego, o czuwanie nad Kościołem i jego sługami, pokój dla świata i ojczyzny oraz dotyczące wielu spraw związanych z naszym codziennym bytowaniem, nauką, pracą i międzyludzkimi kontaktami.
Mimo archaizującego języka, luterska litania zawiera szereg myśli bliskich i istotnych dla chrześcijanina żyjącego w XXI wieku. Tekst litanii pokutnej znajduje się w Śpiewniku Ewangelickim pod nr. 370, natomiast litania Lutra używana w ostatni dzień Starego Roku pod nr. 371.
W Kościołach luterańskich występują różne warianty litanii, śpiewanej najczęściej w okresie pokutnym – jedną z najpiękniejszych jest litania szwedzka, która w 2010 roku została zaśpiewana w Warszawie podczas nabożeństwa polsko-szwedzkiego.